Rusya Federasyonunda Yaþayan Türkler. haberinin gerçek görüntüsü.
2019-09-27 16:23
RUSYA FEDERASYONU ÝÇERÝSÝNDE YAÞAYAN TÜRKLER,
Türklerin ilk ana yurdunun Asya kýtasýnýn ortalarýnda bulunduðu ve dünyanýn diðer yerlerine buradan yayýlmýþ olduklarý bilinmektedir. Türklerin ilk ana yurdu Altay ve Sayan (Köðmen) daðlarý çevresi ile bu daðlarýn kuzey bölgeleri idi. Türkler zamanla anayurtlarýndan doðuya, batýya ve güneye doðru yayýldýlar. MÖ 2 binli yýllarda Altay Daðlarýndan Ural Daðlarýna ve Yayýk Nehrine kadar yayýlmýþlardý.
Tarihi Türk topraklarý, Sakalar (Ýskitler) döneminde (MÖ 7 ve MS 2nci yüzyýl) abidelerde “Turkistanak”, Arap Tarihçileri arasýnda “Bilâd al-Türk” , 6ncý asýrda “Türkistan” için “Türkiye” (Turcia) adý Bizans kaynaklarý tarafýndan kullanýlmýþtýr. 9 ve 10ncu yüzyýllarda Ýdil (Volga) nehrinden Orta Avrupa’ya uzanan bölgelere “Türkiye” denmiþ, Anadolu için “Türkiye” denmesi on 12nci yüzyýlda baþlarken, Suriye ve Mýsýr 13ncü yüzyýlda “Türkiye” olarak biliniyordu (Kafesoðlu, 1988, s. 44). 11nci yüzyýlda Kaþgarlý Mahmut, Çin kaynaklarý da Hazar’dan Çin’e kadar olan bölgede yaþayan yerleþik ve göçebe insanlarýn kendilerini “Türk” ve ülkelerini de “Türkistan” diye adlandýrdýklarýný belirtmiþtir.
MÖ 1700’lerden itibaren Türkler Altaylara yerleþirken, bir yandan da MÖ 1100 yýlýndan baþlayarak Çin’in kuzeybatýsýna (Kansu-Ordos Bölgesi) kaymýþlardýr. Diðer bir kýsmý ise MÖ 1300-1000’li yýllarda Türkistan sahasýna yerleþmiþlerdir.
MÖ 900’lü yýllarda Türklerin, Ýskandinavya ve Baltýk denizi bölgesine geldiði ve 1155 yýlýnda, Viking döneminin ardýndan kurulan Ýsveç Krallýðýna katýldýklarý bilinmektedir. Bu Türkler 13.yüzyýlda Finlandiya’nýn en eski þehri “Turku” þehrini kurmuþlardýr. .
Anavatanda, Ýlk önce Saha (Ýskit) ve Çuvaþ Türkleri ana kütleden ayrýlmýþ, MÖ 8nci yüzyýlda Ýskitler, batýya doðru harekete geçerek Kimmerleri bölgeden kovmuþlar, Tanrý Daðlarýndan Tuna boylarýna kadar olan Karadeniz kuzeyindeki düzlüklere hâkim olmuþlardýr.
MÖ 700’lerden itibaren Güney Sibirya, Baykal Bölgesi, Moðolistan ve Yedi su havzasýný etkisi altýna alan Türk göçleri, doðuda Ordos’a, batýda Volga bölgesine yönelmiþtir. Saha Türkleri Sibirya kuzeydoðusuna yönelirken, Çuvaþ Türkleri Ural Daðlarýnýn güney batý eteklerine yerleþmiþlerdir,
MS batý yönünde cereyan eden Türk göçleri Hazar Denizi güneyi ve kuzeyi olmak üzere iki ana yol takip etmiþ, Hazar Denizi ve Karadeniz kuzeyinden Balkanlar ve Orta Avrupa’ya göç dýþýnda, Kafkaslara da yönelen Türk gruplarý olmuþtur. Gittikleri bölgelerde önemli roller üstlenen Türkler, güçlü devletler kurmuþlardýr.
Asya’da siyasi hâkimiyetlerini kaybeden Hun Türkleri, 370’lerde Avrupa ufkunda görülmüþlerdir. Batýya doðru süratle geliþen Hun göçü, Karadeniz kuzeyine hâkim olan Vizigot ve Ostrogot kütleleri arasýnda büyük panik ve korku yaratarak Kavimler göçü dediðimiz genel bir harekete neden olmuþtur. Bu arada Hunlarýn idaresi altýna giren Ýslavlar, özellikle Atilla Han’ýn (M. S. 434-453) yönetiminde uzun süre yaþamýþlardýr.
MS 461-465 yýllarý arasýnda Oðurlarýn güneybatý Sibirya’dan güney Rusya’ya göç ettikleri, MS 475 yýllarýndan itibaren de Sabarlarýn Aral bölgesinden Kafkaslara yayýldýklarý bilinmektedir.
Hunlarýn açtýðý kuzey yolundan 4ncü yüzyýl ortalarýnda Göktürklerin Orta Asya’dan çýkardýðý Avarlar gelerek Karadeniz’in kuzeyi ve Doðu Avrupa’yý içine alan bölgede büyük bir devlet kurmuþlardýr. (568’e doðru)
Bunu 668nci yýllardan itibaren Ýdil ve Tuna Bulgarlarý izlemiþ, Bulgarlarýn Karadeniz kuzeyinden Volga kýyýlarýna ve Balkanlara yayýldýklarý gözlenmiþtir. Büyük Bulgar Devleti (Kama-Çulman), Ýtil (Volga)Bulgar Hanlýðý ve Balkanlar’a gelip Tuna boylarýna yerleþerek Tuna Bulgar Devletini (670) kurarak, Hýristiyanlýðý seçmiþ ve Slavlaþmýþlardýr. Bu kavimlerin bir kýsmý yerli halklar arasýnda eriyip giderken, bir kýsmý sonradan kurulan Altýn Ordu (1240-1480) devletinin tebaasý olarak varlýklarýný sürdürmüþlerdir.
Avarlar’dan sonra bölgede büyük bir hâkim güç olarak Hazar Hanlýðý ortaya çýkmýþ, dördüncü asýrdan itibaren bölgeye gelen Hazarlar, sekiz ve dokuzuncu asýrlarda büyük bir devlet haline gelmiþlerdir. Dinyeper ’den Volga (Ýdil) vadisine kadar hâkim olmuþlardýr.
Karadeniz’in kuzeyindeki Kýpçak bozkýrlarýnda Hazarlarla birlikte Macarlar (830), Peçenekler, Kumanlar (Kýpçaklar) ve Uzlar (Oðuzlar) yedinci asýrdan itibaren birlikte veya birbiri arkasý sýra yaþamýþlar, bu bölgenin Türk topraðý olarak kalmasýný saðlamýþlardýr. Kumanlarýn varlýðý Moðollarýn istilasýna (1337-1340) kadar sürmüþtür.
Asya tarafýndan son ve büyük akýn olan Moðollarýn Rusya’yý ele geçirmesi, Ruslar üzerinde çok büyük etkiler yapmýþtýr. Ýlk defa 1223’te, Rus ve Kuman ortak güçlerini Kalka muharebesinde aðýr bir yenilgiye uðratan Moðollar, bu savaþta binlerce Rus’u ve Kýpçak’ý katletmiþlerdir. Moðol hâkimiyetine girmek istemeyen Kumanlar ise Macaristan içlerine göç etmiþlerdir
Moðol Ýmparatorluðu, Cengiz Han’ýn ölümünden sonra çocuklarý arasýnda paylaþýlmýþ, Rusya ve Kazak topraklarýna hâkim olan Batu Kaðan Altýn Ordu devletini kurumuþtur. Altýn Ordu Devleti 1237-1480 yýllarý arasýnda Rusya’yý yönetmiþ On beþinci asýr baþlarýnda Altýn Ordu Devleti, Kýrým, Kazan, Kasým, Astrahan, Sibir, Nogay Hanlýklarýna bölünmüþ ve sonralarý Timur’un saldýrýlarýyla da oldukça zayýflamýþlardýr.
Görüldüðü gibi Sibirya’nýn doðu hudutlarýndan, Ýdil-Ural Bölgesi, Volga Bölgesi, Kafkasya, Orta Avrupa, Baltýk Denizi ve Ýskandinavya bölgesine kadar olan sahaya Türkler yerleþmiþtir. Ýskit, Avrupa Hun, Sibir, Avar, Hazar, Bulgar, Peçenek, Türk-Moðol Ýmparatorluðu, Altýn Orda, Timurlular devletleri ile birçok Hanlýklar (Kýrým, Ejderhan, Kazan, Kasým, Sibir ve Nogay) Türkler tarafýndan kurulmuþtur. Dolayýsýyla, Karadeniz kuzeyine Deþt-i Kýpçak denmesinin nedeni de budur.
Baþlangýçta, Aþiretler halinde ve büyük bir kargaþa ve kavga içinde yaþayan Slavlar, Ýsveçlerin yardýmý ile canlanmýþlardýr. Ýsveçli Vareg liderlerinden Rurik’i 862 yýlýnda Rus Knezi seçerek ve Novgorod þehri merkezi yaparak ilk Rus devleti ni kurmuþlardýr.
882’de Kiev’deki Vareg Viking) liderini öldürtüp, Dinyeper ýrmaðý üzerinde önemli bir ticaret ve kültür merkezi olan ve o tarihlerde yaklaþýk 7.000.000’luk büyük kýsmý kýrsalda yaþayan Avrupa içinde 100.000 kiþiye varan nüfusu ile önemli bir anakent olan bu þehri almýþ ve büyüyen Rus knezliðinin merkezi hâline getirmiþtir.
Altýn Ordu Devleti zamanýnda Moskova önem kazanmýþtýr. Baþlangýçta küçük bir kýrsal kasabayý andýran Moskova, knezlerinin marifetli idaresi, özellikle de Altýn Ordu hanlarýna yönelik gösterdikleri baðlýlýk sayesinde aldýklarý büyük özerkliklerle hýzla geliþmiþ ve güçlenmiþtir. Altýn Ordu hanlarýndan aldýklarý ayrýcalýkla Moskova knezleri, hem büyük servetler edinmiþler ve hem de diðer Rus knezlerini zaman içerisinde kendi hâkimiyetlerine alarak veya ortadan kaldýrarak merkezi bir devlet kurmuþlardýr.
Altýn Ordu Devleti, Kýrým, Kazan, Astrahan, Sibir Hanlýklarýyla Nogaylarýn serbestçe yaþadýklarý bölgelere bölünmüþ ve sonralarý Timur’un saldýrýlarýyla da oldukça zayýflamýþtýr. Bundan iyi yararlanan Moskova Knezliði 1480’den itibaren baðýmsýz bir devlet gibi hareket etmeye baþlamýþtýr. 16ncý. yüzyýlýn ortalarýnda yeni bir siyasý güç olarak ortaya çýkan Moskova Knezliði, bölge siyasi dengesini deðiþtirebilecek bir konuma ulaþmýþtýr. 1547'de "Moskoflarýn Ç arý" Unvanýyla taç giyen 4ncü Ývan (Korkunç Ývan), Türk hanlýklarýnýn içinde bulunduðu bölünmüþlükten faydalanarak Türk ülkelerine saldýrarak, iþgal etmeye baþlamýþtýr. Bu iþgaller, Ýdil-Ural bölgesi, Sibirya, Türkistan ve Kafkasya’nýn fethi olarak kendisini göstermiþtir.
Moskova Knezi 3ncü Ývan’ýn 1480 yýlýnda Altýn Ordu hâkimiyetine son vermesi üzerine 6 hanlýða bölünen Altýn Ordu devleti tarih sayfasýndan çekilirken, Türkler de bölgede zayýflamaya baþlamýþtýr. 4ncü Ývan zamanýnda da Ruslarýn Ýdil vadisine yerleþmeye baþlamasý, 1552’de Kazan þehrinin zapt ederek Kazan hanlýðýnýn son vermesi, Ruslarýn Türk topraklarý üzerinde yayýlmasýnýn baþlangýcýný oluþturmuþtur. Dört yýl sonra yine 4ncü Ývan bu sefer Ýdil nehrinin Hazar’a dökülen aðzý üzerinde kurulmuþ olan Astrahan þehrini alarak ve Astrahan hanlýðýna son vermesi, Ýdil vadisi ile Hazar denizi kuzeyindeki geçitlerin Rus kontrolüne girmesine neden olmuþ, bu durum da Türklerin 18nci yüzyýldan itibaren savunmaya geçmesine neden olmuþtur.
Kazan ve Astrahan Türk hanlýklarýný ele geçirmesiyle Ýdil (Volga) vadisine tam hâkimiyet kazanmasý, Ruslarýn ilk defa olarak Urallar gerisindeki Türk yurtlarýna yaklaþmasýna yol açmýþtýr. Aslen Türk olan Stragonov ailesinin 1580 yýlýnda Çar’a baþvurarak Sibirya’yý ele geçirmek istediðini belirtmesi üzerine, Ruslarýn desteklediði ve bu ailenin teþviki ile Yermak Timosevich adýndan bir Rus Kazaðý, etrafýna topladýðý köylü, avcý, maceraperest ve çarýn zulmünden kaçan kimselerden oluþan askeri gücü ile Urallarý geçmiþ, Sibir Han’ý olan Küçüm Han’ý birçok defa yenmiþ ve Sibirya’yý iþgale baþlamýþtýr. Ýþgal ettiði topraklarý da Çar’ýn himayesine sokmuþtur.
Daha sonra bölgeye düzenli Rus birlikleri gönderilerek Rus ilerlemesi devam etmiþ, 1620 yýllarýnda Ýrtiþ doðusundaki Yenisey vadisine eriþmiþler, 10 yýl kadar sonra da Lena Nehrini geçmiþler ve 1639 yýlýnda Pasifik Okyanusu kýyýlarýna varmýþlardýr. 1648’li yýllarda Alaska’nýn batý ucundan 100 mil uzaktaki Çukuta yarýmadasýný ele geçirerek, Sibirya’nýn iþgalini 66 yýlda tamamlamýþlardýr.
Sibirya’nýn iþgalinden sonra gözünü Türkistan’a çeviren Çarlýk Rusya’sý, 18. Yüzyýl baþlarýnda Türkistan’ý iþgale baþladýlar, Kuzeyden Ýrtiþ Nehri bölgesinden, Hazar Denizi doðusundan ve Hazar Denizinden bölgeye ilerlemeye baþladýlar.
1719 ve 1720 yýllarýnda Kalmuklarýn karþý koymasýna raðmen Ýrtiþ nehrinin yukarý kýsýmlarýna doðru ilerlerdiler. Petro döneminde Ruslar, Hazar Denizi üzerinden de Türkistan’a girmeye çalýþtýlar. Çariçe Anna Ývanovna döneminde (1730-1740) Rusya’nýn Türkistan’a Ural daðlarýndan itibaren uzanan stepler üzerinden ilerlenmeye çalýþýldý.
1732 yýlýnda Küçük Orda ve Orta Orda Kazaklarý Rus himayesini kabul ettiler. 19. yüzyýlýn ilk yarýsýnda Kazak ve hatta bazý bölgelerde Kýrgýzlarýn da bulunduðu coðrafyalarýn Rus birlikleri tarafýndan ele geçirilme süreci devam etti. Ruslarýn karþýsýnda, Türkistan’da bulunan üç Türk devleti vardý bunlar, Hokand, Hive hanlýklarý ve Buhara Emirliði idi
Çarlýk kuvvetleri ilk önce Hokand üzerine saldýrdýlar ve 1865’te Hokand Hanlýðýnýn merkezi Taþkent’i aldýlar. 2 Mayýs 1868’de Buhara Emirliðinin Semerkant þehrini aldýlar. . 1873 yýlýnda Rus saldýrýlarýna karþý koyamayan Hive Hanlýðý Rus hâkimiyetini kabul etmek zorunda kaldý.
Türkmenistan’daki Türkmen bölgelerini de ele geçirmek için harekete geçen Ruslar. Türkmenlerin kahramanca savaþtýðý Göktepe müdafaasý sonunda Mart 1882 yýlýnda Aþkabat’ý alarak bütün Türkistan’ý ele geçirdiler.
Astrahan Hanlýðýnýn iþgali ile Kafkasya yollarýný açan Ruslar, Güney Kafkasya üzerinde mücadele halinde olan Osmanlý Devleti ile Safeviler ’in durumundan faydalanarak Kafkasya ile ilgilenmeye baþladý. Öncelikle Kafkas Kabilelerinden bazýlarýný (Çerkez, Çeçen, Nogay vb.) kendi tarafýna çekerek Rus hâkimiyetini kabul ettirdi.
Rus yayýlýþýnýn Kafkasya’da ilerleyiþini gören Osmanlý Devleti ise, o zamana kadar Rus tehdidini ortadan kaldýrmak maksadýyla kuzeye bir sefer yapýlmasý düþüncesiyle hazýrlýklara giriþildi. Büyük ümitlerle yapýlan Astrahan Seferi, Kýrým Han’ýnýn tutumu yüzenden baþarý kazanýlamadý.
Buna karþýlýk Rusya, bölgedeki olaylara müdahale edebilen, hatta Güney Kafkasya'daki Hýristiyanlardan bazýlarýnýn kurtarýcý olarak gördükleri bir devlet olmaya baþlamasý Gürcülerden bazý Prenslikler Moskova'nýn himayesine girmesine neden oldu.
17nci yüzyýl boyunca Rusya'nýn Kafkasya politikasýnda önemli bir deðiþiklik olmadý. Bu yüzyýl daha çok Rusya’nýn ilerideki büyük Ýlerleyiþine zemin hazýrlamakla geçirildi. Ancak Kafkasyalýlar da Rusya'nýn gerçek amacýný anladýklarýndan gittikçe daha þiddetli tepkiler göstermeye baþladýlar. Tarki (1595), Þetkale (Stavropol) (1604), Terek (1604) muharebeleri sonucunda Ruslar Karaçay, Balkar, Çerkez, Çeçen, Abaza, Kumuk ve Nogay bölgelerine yerleþtiler.
Güneyde ise özellikle Katerina II zamanýnda yapýlan 1768-1774 Osmanlý-Rus savaþýnýn Osmanlýlar için büyük bir yenilgi ile sonuçlanmasý ve imzalanan Küçük Kaynarca Anlaþmasý’nýn aðýr þartlarý, Ruslara Kýrým hanlýðýna son vermek ve tüm topraklarýný ilhak etme þansýný vermiþtir (1683). Kýrým’ý ele geçiren Ruslar buradan Karadeniz’e ve ötesine ulaþmak için önemli bir üs elde etmiþlerdir. Kýrým’a yerleþen Ruslar, Tuna boylarýna inerek Balkanlar ve Avrupa’nýn ticaretinde önemli noktalarý kontrol ettikleri gibi, Kafkasya üzerinden ilerleyerek, Bakü’nün zengin petrol yataklarýný ele geçirmiþlerdir.
Daðýstan üzerinden Azerbaycan’a ilerleyen Ruslar, Bakü’ye girmiþler, Azerbaycan Hanlýklarýný ele geçirmiþler ve Ýran’a karþý baþarýlý savaþlar sonunda 1828’de imzaladýklarý Türkmençay anlaþmasýyla Nahcivan, Azerbaycan ve çevresine tam hâkimiyet saðlamýþlardýr.
1917 yýlýnda yapýlan bir komünist ihtilalle yýkýlan Rus Çarlýðý yerini Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliðine (SSCB) býrakmýþtýr. 30 Aralýk 1922 yýlýnda kurulan SSCB, 15 Sovyet Sosyalist Cumhuriyetinin birleþmesinden meydana geldi. Bunlarýn içinde yer alan Rusya Sovyet Federatif Sosyal Cumhuriyeti 18 Özerk SSC’den meydana geliyordu.
26 Aralýk 1991 yýlýnda SSCB’nin daðýlmasýyla birlikte 5 Baðýmsýz Türk Cumhuriyeti ortaya çýktý. Bunun dýþýnda çoðunluk Rusya Federasyonunda olmak üzere 13 Özerk Türk Cumhuriyeti, 1 Özerk Türk Bölgesi kuruldu.
Aþaðýda yer alan tablolarda sadece Rusya Federasyonunda yer alan Türkler, yaþadýklarý yerler ve nüfuslarý gösterilmiþtir.
Bilindiði gibi Rusya Federasyonunun idari taksimatý; 7 adet Federal Bölge, Bu federal bölgeler içerisinde 9 adeti Türk olmak üzere 21 adet Özerk Cumhuriyet, 9 adet eyalet (Bölge-Kray), 46 adet il (Yöre-Oblast), 2 adet Federal þehir, 1 adet özerk il (Oblast), 2 adet özerk Okrug, Krasnoyarsk eyaletine baðlý 3 adet özerk bölüm, Tümen iline baðlý 3, adet özerk bölümden meydana gelmektedir.
Türkler Rusya Federasyonunun bu idari yapýsý içinde gösterilmektedir.
RF’YE BAÐLI ÖZERK CUMHURÝYETLERDE YAÞAYAN TÜRKLER
S. No. |
Cumhuriyet |
Konum |
Türk Nüfusu |
En Çok Bulunan Grup |
Diðerleri |
1 |
Adige |
Güney (Kafkasya) |
5.000 |
Tatar |
|
2 |
Altay |
Sibirya (Altay) |
85.ooo |
Altay Kiþi |
Kazak, Teleüt, Tuba, Telengit |
3 |
Baþkurtistan |
Volga |
2.300.000 |
Baþkurt |
Tatar, Çuvaþ |
4 |
Buryatya |
Sibirya (Altay) |
9.000 |
Tatar |
|
5 |
Çeçenistan |
Güney (Kafkasya) |
9.000 |
Kumuk |
|
6 |
Çuvaþistan |
Volga |
930.000 |
Çuvaþ |
Tatar |
7 |
Daðýstan |
Güney (Kafkasya) |
520,000 |
Avar |
Nogay, Azerbaycan Türkü, Kumuk |
8 |
Ýnguþetya |
Güney (Kafkasya) |
1.000 |
Kumuk |
Nogay, Balkar |
9 |
Kabardey-Balkar |
Güney (Kafkasya) |
110.000 |
Balkar |
Karaçay |
10 |
Kalmukya |
Güney (Kafkasya) |
9.000 |
Kazak |
Türkmen, Nogay |
11 |
Karaçay-Çerkez |
Güney (Kafkasya) |
180.000 |
Karaçay |
Nogay, Tatar |
12 |
Karelya |
Kuzey-Batý (Baltýk) |
- |
Tatar |
|
13 |
Hakasya |
Sibirya (Altay) |
75.000 |
Hakas |
Tatar |
14 |
Komi |
Ural |
30.000 |
Tatar |
Çuvaþ, Azerbaycan Türkü |
15 |
Mari El |
Volga |
50.000 |
Tatar |
|
16 |
Mordova |
Volga |
50.000 |
Tatar |
|
17 |
Kuzey Osetya |
Güney (Kafkasya) |
13.000 |
Kumuk |
|
18 |
Saha Eli |
Sibirya |
450.000 |
Saha |
Dolgan, Tatar, Baþkurt, Azerbaycan Türkü, Çuvaþ, Özbek |
19 |
Tataristan |
Volga
|
2.300.000 |
Tatar |
Çuvaþ, Baþkurt, Azerbaycan Türkü, Özbek, Kazak |
20 |
Tuva |
Sibirya (Altay) |
235.000 |
Tuva |
Hakas |
21 |
Udmurtya |
Volga |
110.000 |
Tatar |
|
RF KRAYLARDA (BÖLGE/EYALET) YAÞAYAN TÜRKLER
S. No. |
Kray |
Konum |
Türk Nüfusu |
En Çok bulunan Grup |
Diðer |
1 |
Altay Kray |
Sibirya (Altay) |
23 000 |
Tatar Kazak |
|
2 |
Kamçatka Kray |
Uzakdoðu |
3 000 |
Tatar |
|
3 |
Kharabarovsk Kray |
Uzakdoðu |
9 000 |
Tatar |
|
4 |
Krasnodar Kray |
Güney (Kafkasya) |
55 000 |
Tatar, Türkmen |
Azerbaycan Türkü, Çuvaþ, Özbek, Kýrým Tatarý |
5 |
Krosnajarski Kray |
Sibirya |
105.000 |
Tatar, Dolgan |
Azerbaycan Türkü, Çuvaþ, Hakas, Kýrgýz, Baþkurt, Saha, Özbek, Kazak, Tuva |
6 |
Perm |
Ural |
|
Tatar |
|
7 |
Primorsky Kray |
Uzakdoðu |
35.000 |
Tatar .
|
Azerbaycan Türkü, Çuvaþ, Baþkurt, Özbek, Kazak |
8 |
Stavropol Kray |
Güney (Kafkasya) |
95.000 |
Nogay, Karaçay |
Azerbaycan Türkü, Türkmen, Tatar |
9 |
Zabaykalsky Kray |
Sibirya (Altay) |
25.000 |
Tuva |
Tuba, Tatar |
RF OBLASLARDA (YÖRE/ÝL) YAÞAYAN TÜRKLER
S. No. |
Oblast |
Konumu |
Türk Nüfusu |
En Çok Bulunan Grup |
Diðer |
1 |
Amur |
Uzakdoðu |
7.000 |
Tatar |
Tuva |
2 |
Arkhangelsk |
Kuzey-Batý (Baltýk) |
1.000 |
Tatar |
|
3 |
Astrahan |
Güney (Hazar) |
270.000 |
Kazak |
Tatar, Azerbaycan Türkü, Nogay, Türkmen, Kumuk, Özbek, Astrahan Tatarý, Kafkas Türkmenleri |
4 |
Belgorod |
Merkez (Batý) |
13.000 |
Azerbaycan Türkü |
Kafkas Türkmeni, Tatar |
5 |
Bryansk |
Merkez (Batý) |
5.000 |
Azerbaycan Türkü |
Tatar |
6 |
Çelyabinsk |
Volga |
390.000 |
Tatar |
Baþkurt, Kazak, Çuvaþ, Azerbaycan Türkü, Özbek |
7 |
Ýrkutsk |
Sibirya (Altay) |
850 |
Tofa |
|
8 |
Ivanovo |
Merkez (Batý) |
3.000 |
Tatar |
Azerbaycan Türkü, Çuvaþ |
9 |
Kaliningrad |
Merkez (Batý) |
10.000 |
Tatar |
Azerbaycan Türkü, Çuvaþ, Kazak, Özbek |
10 |
Kaluga |
Merkez (Batý) |
11.000 |
Tatar |
Çuvaþ, Azerbaycan Türkü |
11 |
Kemerovo |
Sibirya (Altay) |
25.000 |
Tatar |
Çuvaþ |
12 |
Kirov |
Merkez (Batý) |
30.000 |
Tatar |
|
13 |
Kostroma |
Merkez (Batý) |
4.200 |
Tatar |
Azerbaycan Türkü |
14 |
Kurgan |
Volga |
60.000 |
Tatar |
Baþkurt, Kazak |
15 |
Kursk |
Merkez (Batý) |
4.700 |
Azerbaycan Türkü |
Tatar, Türk |
16 |
Leningrad |
Kuzey-Batý (Baltýk) |
14.000 |
Tatar |
Azerbaycan Türkü, Özbek, Kazak |
17 |
Lipetsk |
Merkez (Batý) |
5.200 |
Azerbaycan Türkü |
Tatar |
18 |
Magadan |
Uzakdoðu |
3.600 |
Tatar |
Azerbaycan Türkü Saha, Çuvaþ, Baþkurt |
19 |
Moskova Oblast |
Merkez (Batý) |
130.000 |
Tatar |
Çuvaþ, Kazak, Özbek
|
20 |
Murmansk |
Kuzey-Batý Baltýk |
12.000 |
Tatar |
Azerbaycan Türkü |
21 |
Nijniy Novgorod |
Merkez (Batý) |
62.000 |
Tatar |
Çuvaþ |
22 |
Novgorod |
Merkez (Batý) |
4.000 |
Tatar |
Azerbaycan Türkü |
23 |
Novosibirsk |
Sibirya (Altay) |
30.000 |
Tatar |
Kazak, Azerbaycan Türkü, Çuvaþ |
24 |
Omsk |
Sibirya (Altay) |
142.000 |
Kazak |
Tatar, Çuvaþ |
25 |
Orenburg |
Volga |
400.000 |
Tatar |
Kazak, Baþkurt, Çuvaþ, Azerbaycan Türkü, Özbek |
26 |
Oryol |
Merkez (Batý) |
3.500 |
Tatar |
Azerbaycan Türkü |
27 |
Penza |
Volga |
|
Tatar |
|
28 |
Pskov |
Kuzey-Batý (Baltýk) |
2.300 |
Tatar |
Azerbaycan Türkü, Çuvaþ |
29 |
Rostov |
Güney (Kafkasya) |
75.000 |
Kafkas Türkmenleri (Türk) |
Tatar, Kazak, Çuvaþ, Azerbaycan Türkü |
30 |
Ryazan |
Merkez |
10.000 |
Tatar |
Çuvaþ Azerbaycan Türkü |
31 |
Sakhalin |
Uzakdoðu |
6.000 |
Tatar |
Azerbaycan Türkü |
32 |
Samara |
Ural |
310.000 |
Tatar |
Çuvaþ, Kazak, Baþkurt, Özbek, Azerbaycan Türkü |
33 |
Saratov |
Volga |
170.000 |
Kazak |
Tatar, Çuvaþ, Azerbaycan Türkü, Baþkurt, Özbek. |
34 |
Smolensk |
Merkez (Batý) |
4.000 |
Tatar |
Azerbaycan Türkleri |
35 |
Sverdlovsk |
Ural |
240.000 |
Tatar |
Baþkurt, Azerbaycan Türkü, Çuvaþ, Özbek, Kazak |
36 |
Tambov |
Volga |
8.000 |
Çuvaþ |
Tatar, Azerbaycan Türkü |
37 |
Tomsk |
Merkez |
24.000 |
Tatar |
Azerbaycan Türkü |
38 |
Tula |
Merkez |
14.000 |
Tatar |
Azerbaycan Türkü, Çuvaþ |
39 |
Tver |
Merkez |
13.000 |
Tatar |
Azerbaycan Türkü, Çuvaþ |
40 |
Tümen |
Ural |
390.000 |
Tatar |
Baþkurt, Azerbaycan Türkü, Çuvaþ, Kazak, Kumuk, Sibirya Tatarý, Özbek, Nogay, Kýrgýz, Gagavuz |
41 |
Ulyanovsk |
Ural |
320.000 |
Tatar |
Baþkurt, Azerbaycan Türkü |
42 |
Vladimir |
Merkez |
14.000 |
Tatar |
Azerbaycan Türkü, Çuvaþ |
43 |
Volgograd |
Volga |
95.000 |
Kazak |
Tatar, Azerbaycan Türkü, Çuvaþ |
44 |
Vologda |
Merkez |
3.600 |
Azerbaycan Türkü |
Tatar |
45 |
Voronezh |
Merkez (Batý) |
18.000 |
Azerbaycan Türkü |
Tatar, Türk (Kafkas Türkmen’i), Çuvaþ |
46 |
Yaroslavl |
Merkez |
12.000 |
Tatar |
Azerbaycan Türkü |
RF FEDERAL ÞEHÝRLERDE YAÞAYAN TÜRKLER
S. No. |
Federal Þehir |
Konumu |
Türk Nüfusu |
En çok bulunan Grup |
Diðerleri |
1 |
Moskova |
Merkez |
310.000 |
Tatar |
Azerbaycan Türkü, Özbek, Çuvaþ, Kazak, Baþkurt |
2 |
Sankt-Peterburg |
Kuzey-Batý Baltýk |
63.000 |
Tatar |
Azerbaycan Türkü, Çuvaþ |
RF ÖZERK OBLASLARDA ( ÖZERK YÖRE/ÖZERK ÝL) YAÞAYAN TÜRKLER
S. No. |
Özerk Ýl |
Konumu |
Türk Nüfusu |
En çok Bulunan Grup |
Diðerleri |
1 |
Yahudi Özerk Ýli |
Uzakdoðu |
2.500 |
Tatar |
Azerbaycan Türkü, Çuvaþ, Baþkurt, Özbek |
RF ÖZERK OKRUGLARDA YAÞAYAN TÜRKLER
S. No. |
Özerk Okrug |
Konumu |
Türk Nüfusu |
En çok Bulunan Grup |
Diðerleri |
1 |
Çukotka |
Sibirya |
2.200 |
Çuvaþ |
Tatar, Baþkurt, Azerbaycan Türkü |
2 |
Nenets |
Ural |
250 |
Tatar |
|
RF KRASNOYARSK KRAYI (EYALETÝ) ÖZERK BÖLÜMÜNDE YAÞAYAN TÜRKLER
S. No. |
Bölümleri |
Konumu |
Türk Nüfusu |
En çok Bulunan Grup |
Diðerleri |
1 |
Taymir |
Sibirya |
7.250 |
Dolgan |
Tatar, Azerbaycan Türkü |
2 |
Evenk |
Sibirya |
1.200 |
Saha |
Tatar, Hakas |
3 |
Krasnoyarsk |
Sibirya |
95.000 |
Tatar |
Özbek, Kazak, Hakas |
RF TÜMEN OBLASTININ ÖZERK BÖLÜMÜNDE YAÞAYAN TÜRKLER
S. No. |
Bölümleri |
Konumu |
Türk Nüfusu |
En çok Bulunan Grup |
Diðerleri |
1 |
Khanty-Mansi |
Ural |
250.000 |
Tatar |
Baþkurt, Azerbaycan Türkü, Çuvaþ, Kumuk, Özbek, Kazak, Nogay, Kýrgýz, Gagavuz, Türk |
2 |
Yamalia |
Ural |
45.000 |
Tatar |
Azerbaycan Türkü, Baþkurt
|
3 |
Tümen |
Ural |
100.000 |
Tatar |
Baþkurt, Azerbaycan Türkü, Çuvaþ, Kumuk, Özbek, Kazak, Nogay, Kýrgýz, Gagavuz, Türk |